Qyteti i famshëm i civilizimit Islam Khiva shteti i Uzbekistanit, Azia Qëndrore
Me të mbërritur në Khiva, gjënë e parë që do ta shihni është një mur i madh i rrëzuar në mbrendësi të qytetit, Ichan- Kala. Pas mureve të ti, sensi i realitetit komplet zhduket. Khiva magjike është e vendosur në një territor prej 25 hektarëve, dhe vitet e saj janë më teper se 2500 vite. Qyteti ishte qendra e degës veriore të Rrugës së lavdishme të mendafshit.
Qyteti i Khiva-së është një nga qytetet e pakta që mundën të ruajnë identitetin e tyre, ashtu siq ishte paramenduar nga arkitektët. Khiva është një monument i jetuar dhe një qytet- muze.
Sipas një legjende, djali i profetit biblike Noah, (Nuhu a.s) Sim, e themeloi këtë qytet të vjetër. Ai filloi duke gropuar një bunar në mes të shkretëtirës. Karavanet dhe tregëtarët kaluan aty në të kaluarën, duke shijuar një ujë jashtëzakonisht të shishëm dhe përsëritnin “heyvak,” (“shumë e mirë”). Kështu që kjo është një paraqitje e jashtëzakonshme e qytetit.
Ndërtimet magjike, dyert dhe kolonat e gëdhendura, bukuria e jashtëzakonshme e ndërtesës- këto janë mesazhet e enkriptuara të një historie shekullore të vjetër. Përgjatë historisë së saj, Khiva ishte pjesë e shteteve të ndryshme. Qyteti ishte pushtuar mga shteti i Akamenidëve ( Persianëve të vjetër). Nga viti 305 deri më 995, Khiva ishte pjesë e shtetit Khorezmit.
Përgjatë shekujve 9-të dhe 11-të, Khiva ishte udhëhequr nga disa dinasti të fuqishme. Qyteti ishte qendra e kulturës dhe edukimit. Aty ishin institucionet edukative dhe qendra të mëdha shkencore në astronomi, matematik, kimi, etj.
Në vitin 1220, qyteti ishte shkatërruar nga Genghis Khan dhe për një kohë të gjatë nuk mundi të marrë veten nga konsekuencat e ati shkaterrimi. Më 1511, Khiva ishte pjesë e shtetit të Shejbanidëve ( një nga pasardhësit e Genghis Khanit i cili e pranoi Islamin), dhe më 1598, qyteti u bë kryeqytet i Khanatit të Khivës.
Ndërtimi i ndërtesave monumentale të shquara mori pjesë gjate shekujve 18- dhe fillim shekullit te 20-të. Në atë kohë Khiva ishte nën kontrollin e dinastisë Kungrat. Më 1763, Mukhammad Amin, një përfaqësues i mirënjohur i familjes Uzbeke Kungrat, erdhi në pushtet në Khorezm. Nën udhëheqjen e ti, Khiva për një kohë të shkurtër u bë qendra shpirtërore e Azisë qëndrore. Duke ju falenderuar ati, bota pa shumë ndërtime të restauruara, duke përfshirë mure dhe kulla të Ichan- Kala dhe xhamisë së famshme të xhumasë.
Në mes të shekullit të 19-të, një rreth mbrojtës, Dishan-Kala, ishte ndërtuar me iniciativë të Allakuli Khan. Kështu që Khiva kombinoi dy qytete në një : Një Dishan- Kala të jashtëm dhe një Ichan- Kala të mbrendshëm. Të gjitha monumentet arkitekturore të Khivas janë të restauruara. Tash ky qytet fantastik është nën mbikqyrjen e UNESCOS.
Burimi: Uzbekistan.Travel
Përktheu: Galdim Ajeti
